Survivance des lucioles

دانته زمانی تصور کرد که در گودال جهنم، در گودال "مشاوران خیانتکار"، چراغ‌های کوچک (lucciole) ارواح شیطانی، به دور از نور عظیم و بی‌نظیر (لوس) که در بهشت ​​وعده داده شده بود، برانگیخته می‌شوند. به نظر می رسد که تاریخ مدرن این رابطه را معکوس کرده است: «مشاوران خیانتکار» پیروزمندانه زیر پرتوهای نور بزرگ (مثلاً تلویزیون) موج می زنند، در حالی که مردم بدون قدرت مانند کرم شب تاب در تاریکی سرگردان هستند.
پیر پائولو پازولینی این رابطه را بین چراغ های قدرتمند قدرت و درخشش های باقی مانده از ضد قدرت می اندیشید. اما او در نهایت در متن معروفی از سال 1975 در مورد ناپدید شدن کرم شب تاب از این مقاومت ناامید شد. اخیراً، جورجیو آگامبن زیربناهای فلسفی این بدبینی سیاسی را از نوشته‌هایش درباره «تخریب تجربه» تا تحلیل‌های «سلطنت» و «شکوه» ارائه کرده است. کرم های شب تاب تنها از دید کسانی ناپدید شده اند که دیگر در مکان مناسبی برای دیدن سیگنال های نوری خود نیستند. ما سعی می کنیم از درس والتر بنجامین پیروی کنیم که زوال برای او ناپدید شدن نیست. بنیامین گفت: شما باید بدبینی را سازماندهی کنید. و تصاویر - اگر با دقت و متواضعانه اندیشیده شده باشند، مثلاً به عنوان تصاویر شب تاب در نظر گرفته شوند - فضا را برای چنین مقاومتی باز می کنند.

Dante a, autrefois, imaginé qu’au creux de l’Enfer, dans la fosse des « conseillers perfides », s’agitent les petites lumières (lucciole) des âmes mauvaises, bien loin de la grande et unique lumière (luce) promise au Paradis. Il semble bien que l’histoire moderne ait inversé ce rapport : les « conseillers perfides » s’agitent triomphalement sous les faisceaux de la grande lumière (télévisuelle, par exemple), tandis que les peuples sans pouvoir errent dans l’obscurité, telles des lucioles.
Pier Paolo Pasolini a pensé ce rapport entre les puissantes lumières du pouvoir et les lueurs survivantes des contre-pouvoirs. Mais il a fini par désespérer de cette résistance dans un texte fameux de 1975 sur la disparition des lucioles. Plus récemment, Giorgio Agamben a donné les assises philosophiques de ce pessimisme politique, depuis ses textes sur la « destruction de l’expérience » jusqu’à ses analyses du « règne » et de la « gloire ».
On conteste ici ce pronostic sans recours pour notre « malaise dans la culture ». Les lucioles n’ont disparu qu’à la vue de ceux qui ne sont plus à la bonne place pour les voir émettre leurs signaux lumineux. On tente de suivre la leçon de Walter Benjamin, pour qui déclin n’est pas disparition. Il faut « organiser le pessimisme », disait Benjamin. Et les images – pour peu qu’elles soient rigoureusement et modestement pensées, pensées par exemple comme images-lucioles – ouvrent l’espace pour une telle résistance.